Νεραντζιά σπόροι - πορτοκαλιά της Σεβίλης

Νεραντζιά σπόροι - πορτοκαλιά της Σεβίλης (Citrus aurantium)

Τιμή για το πακέτο των +-10 (1,2g) σπόροι.

Η νεραντζιά, γνωστή και ως "πορτοκαλιά της Σεβίλης", είναι το εσπεριδοειδές δέντρο Κιτρέα η νεραντζέα (Citrus × aurantium). Στη δε Κύπρο, είναι γνωστό και με τις ονομασίες κιτρομηλιά ή ξινονεραντζιά. Μοιάζει πολύ με την πορτοκαλιά και η καταγωγή της είναι από το Βιετνάμ, αλλά σήμερα είναι πολύ κοινή και καλλιεργείται σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στις τροπικές περιοχές και στις χώρες της Μεσογείου. Το δέντρο είναι ανθεκτικό τόσο στο ψύχος όσο και στην ξηρασία και είναι πολύ συνηθισμένο οι πορτοκαλιές, λεμονιές και μανταρινιές, να είναι εμβολιασμένες πάνω σε νεραντζιά.

Το νεράντζι ή πορτοκάλι της Σεβίλης, γνωστό στην Κύπρο ως κιτρόμηλο ή ξινονέραντζο, είναι ο καρπός της νεραντζιάς. Εξωτερικά μοιάζει με το πορτοκάλι, αλλά η διαφορά του είναι κυρίως στη γεύση, που είναι αρκετά πιο πικρή.

Είναι υβρίδιο του Citrus maxima (φράπα) και του Citrus reticulata (μανταρίνι).[2] Πολλές ποικιλίες νεραντζιών χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αιθέριων ελαίων και βρίσκονται ως άρωμα, όπου χρησιμοποιούνται είτε ως αρωματικό είτε ως διαλύτης. Η ποικιλία των πορτοκαλιών της Σεβίλης χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στην παραγωγή μαρμελάδας.

Το νεράντζι χρησιμοποιείται επίσης στη βοτανοθεραπεία ως διεγερτικό και ως κατασταλτικό της όρεξης, λόγω του δραστικού συστατικού συνεφρίνη.[3][4] Τα συμπληρώματα από νεράντζι έχουν συνδεθεί με μια σειρά από σοβαρές παρενέργειες και θανάτους, και ως αποτέλεσμα αυτών οι ενώσεις καταναλωτών συμβουλεύουν το κοινό να αποφεύγει τη χρήση του καρπού για ιατρικούς λόγους.

Ποικιλίες

Το Citrus × aurantium υποείδος amara, είναι ένας ακανθώδης αειθαλές δέντρο, ιθαγενές στο νότιο Βιετνάμ, αλλά ευρέως καλλιεργούμενο. Χρησιμοποιείται ως απόθεμα μοσχεύματος για εσπεριδοειδή δέντρα, στη μαρμελάδα και λικέρ όπως το triple sec, Grand Marnier και Curaçao. Επίσης καλλιεργείται για το αιθέριο έλαιό του που εκφράζεται από τον καρπό και για το έλαιο νερολί (neroli oil)[Σημ. 1] και το ανθόνερο, το οποίο αποστάζεται από τα άνθη.

Το πορτοκάλι της Σεβίλης (Seville orange), είναι ευρέως γνωστό ως τάρτα πορτοκαλιού, το οποίο φυτρώνει σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου. Έχει έναν παχύ, φλοιό με λακκάκια και εκτιμάται για την παραγωγή μαρμελάδας, έχοντας υψηλότερη πηκτίνη απ'ότι το γλυκό πορτοκάλι και συνεπώς δίνοντας καλύτερο σύνολο και υψηλότερη απόδοση. Χρησιμοποιείται επίσης σε κομπόστες και σε λικέρ με άρωμα πορτοκαλιού. Κάθε χρόνο, συγκεντρώνονται τα πορτοκάλια αυτής της ποικιλίας Σεβίλης και στέλνονται δια θαλάσσης στη Βρετανία, προκειμένου να γίνουν μαρμελάδα.[7] Παρ'όλα αυτά, ο καρπός σπανίως καταναλώνεται στην Ανδαλουσία.[8]

Το Chinotto (Citrus myrtifolia), από την Κιτρέα τη μυρτόφυλλο, (C. aurantium ποικ. myrtifolia), χρησιμοποιείται για το συνώνυμο Ιταλικό ανθρακούχο αναψυκτικό.[9] Αυτό, μερικές φορές θεωρείται ξεχωριστό είδος.

Το Daidai (C. aurantium ποικ. daidai), χρησιμοποιείται στην Κινεζική ιατρική και τους εορτασμούς τής Ιαπωνικής Πρωτοχρονιάς. Τα αρωματικά άνθη προστίθενται στο τσάι.

Η νεραντζιά της άγριας Φλόριντα (Wild Florida) βρίσκεται πλησίον μικρών ρεμάτων, σε γενικά απομονωμένα και δασώδη μέρη της Φλόριντα και στις Μπαχάμες. Εισήχθη στην περιοχή από την Ισπανία.

Το Περγαμόντο (Bergamot orange), είναι πιθανώς υβρίδιο από νεράντζι και γλυκολέμονο (limetta)· καλλιεργείται στην Ιταλία για την παραγωγή ελαίου περγαμόντου, είναι συστατικό πολλών εμπορικών σημάτων σε αρώματα και τσάγια, ειδικά το τσάι Earl Grey.

Χρήσεις

Αυτό το νεράντζι χρησιμοποιείται ως ρίζωμα (rootstock) σε περιβόλια από γλυκές πορτοκαλιές.

Οι καρποί και τα φύλλα γίνονται αφρός και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σαπούνι.

Το σκληρό λευκό ή ανοικτό κίτρινο ξύλο του, χρησιμοποιείται στην ξυλουργική και στην Κούβα, κατασκευάζονται ρόπαλα του μπέιζμπολ.

Η νεραντζιά επίσης καλλιεργείται ως καλλωπιστικό δέντρο σε πάρκα και πεζοδρόμια, κυρίως των μεγαλουπόλεων. Στα πεζοδρόμια του κέντρου της Αθήνας υπάρχουν αρκετές νεραντζιές.

Μαγειρική

Ο άγουρος καρπός του που ονομάζεται narthangai, χρησιμοποιείται ευρέως στην κουζίνα της νότιας Ινδίας, ιδίως στην μαγειρική των Ταμίλ. Γίνεται τουρσί, κόβοντάς το σε σπείρες και παστώνοντάς το στο αλάτι. Το τουρσί συνήθως καταναλώνεται με το γιαουρτόριζο (thayir sadam). Ο φρέσκος καρπός του, επίσης χρησιμοποιείται ευρέως σε pachadi.[Σημ. 3] Ο χυμός από τον ώριμο καρπό, επίσης χρησιμοποιείται ως μαρινάδα για τα κρέατα, σε κουζίνες στη Νικαράγουα, Κούβα, Δομινικανή και Αϊτή, όπως ήταν στο Περουβιανό σέβιτσε (ceviche)  έως τη δεκαετία του 1960. Ο φλοιός του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή πικρών ποτών (bitters). Στο Γιουκατάν (Μεξικό), είναι το κύριο συστατικό του κοτσινίτα πιμπίλ (cochinita pibil).

Η Βελγική Witbier (λευκή μπύρα) παράγεται από σιτάρι με τον φλοιό του νεραντζιού. Οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί χρησιμοποιούν το φλοιό του νεραντζιού στο ψωμί πιπερόριζας (pepparkakor), σε κάποιο Χριστουγεννιάτικο ψωμί και στο mämmi.[Σημ. 6] Χρησιμοποιείται επίσης στο σκανδιναβικό ζεστό κρασί (mulled wine ή glögg).[Σημ. 7] Στην Ελλάδα και στην Κύπρο, το νεράντζι ή το κιτρόμηλον, αντιστοίχως, είναι από τα πιο περιζήτητα φρούτα που χρησιμοποιούνται στο γλυκό του κουταλιού και το δέντρο C. aurantium (νεραντζιά ή κιτρομηλιά) είναι δημοφιλές καλλωπιστικό φυτό. Σε ολόκληρο το Ιράν (όπου είναι κοινώς γνωστό ως narenj), ο χυμός χρησιμοποιείται ευρέως ως σάλτσα σαλάτας (salad dressing), παράγοντας όξυνσης στα βραστά κατσαρόλας και τουρσιά ή ως μαρινάδα. Τα νεαρά άνθη, συλλέγονται φρέσκα για την παρασκευή της περιζήτητης και με γλυκιά μυρωδιά, αρωματικής μαρμελάδας ("Bitter orange blossom jam" Morabba Bahar-Narendj) ή προστίθεται στην παρασκευή τσαγιού. Στην Τουρκία, ο χυμός των ώριμων καρπών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σάλτσα σαλάτας (salad dressing), κυρίως στην περιφέρεια της Κιλικίας.

Φυτικό τονωτικό

Το εκχύλισμα από το νεράντζι (και τον φλοιό νεραντζιού) έχει κυκλοφορήσει στην αγορά ως συμπλήρωμα διατροφής παριστάνοντας πως δρα ως βοήθημα για την απώλεια βάρους και κατασταλτικό της όρεξης. Το νεράντζι περιέχει τυραμίνη (tyramine), μεταβολίτες Ν-Μεθυλτυραμίνης (metabolites N-Methyltyramine), οκτωπαμίνης (octopamine) και συνεφρίνης (synephrine),[16] ουσίες παρόμοιες με την επινεφρίνη (epinephrine), που ενεργούν στον υποδοχέα a1 adrenergic receptor ώστε να συστέλλονται τα αιμοφόρα αγγεία και να αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και τους καρδιακούς παλμούς.[17][18] Η p-Synephrine από μόνη της ή σε συνδυασμό με την καφεΐνη ή άλλες ουσίες, έχει αποδειχθεί μετριόφρονα, ότι έχει αυξήσει την απώλεια βάρους, σε αρκετές χαμηλής ποιότητας κλινικές δοκιμές.[19] Μετά από τις απαγορεύσεις στις ΗΠΑ, Καναδά και αλλαχού, για το φυτικό τονωτικό εφέδρα (ephedra), το νεράντζι έχει υποκατασταθεί σε φυτικά προϊόντα απώλειας βάρους "άνευ εφέδρας", από τους παρασκευαστές των συμπληρωμάτων διατροφής.[20] Όπως και στα περισσότερα συστατικά των διαιτητικών συμπληρωμάτων, το νεράντζι δεν έχει υποβληθεί σε επίσημες δοκιμές ασφαλείας, αλλά πιστεύεται ότι προκαλεί το ίδιο φάσμα των ανεπιθύμητων συμβάντων όπως και η εφέδρα (ephedra).[21] Αναφορές περιστατικών, έχουν συνδέσει τα συμπληρώματα νεραντζιού με εγκεφαλικά επεισόδια,[22][23] κυνάγχη[16] και ισχαιμική κολίτιδα.[24] Το Εθνικό Κέντρο για τη Συμπληρωματική και Ολοκληρωμένη Υγεία των ΗΠΑ (National Center for Complementary and Integrative Health), διαπίστωσε ότι "προς το παρόν υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία ότι το νεράντζι είναι ασφαλέστερο να χρησιμοποιηθεί από ότι η εφέδρα."[4] Το νεράντζι ενδέχεται να έχει σοβαρές αλληλεπιδράσεις με φάρμακα όπως οι στατίνες, κατά παρόμοιο τρόπο με το [γκρέιπ φρουτ]].

Μετά από ένα περιστατικό στο οποίο ένας υγιής νεαρός άνδρας υπέστη έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή) που συνδέθηκε με το νεράντζι, μια περιπτωσιολογική μελέτη, βρήκε ότι οι κατασκευαστές των διαιτητικών συμπληρωμάτων, είχαν αντικαταστήσει την εφέδρα (ephedra) με τα ανάλογά της από το νεράντζι.